Kaszel u dzieci - jakie mogą być przyczyny?

Chociaż ciężko obserwować jak paskudny kaszel męczy nasze dziecko, jest to jeden z najczęściej występujących objawów - odnotowywany podczas ponad połowy wizyt lekarskich.¹ Jego przyczyną mogą być prawie wszystkie problemy ze strony układu oddechowego oraz wiele czynników środowiskowych.^2,3 Zatem, odkrycie przyczyny kaszlu Twojego dziecka może być skomplikowane i stresujące.

Najczęstsze przyczyny kaszlu u dzieci

Przede wszystkim należy pamiętać, że do pewnego stopnia kaszel jest zjawiskiem całkowicie normalnym. Zdrowe dzieci mogą kaszleć nawet do 34 razy dziennie, jest to po prostu odruch.³ Wiedza ta nie sprawi, że będziemy się mniej martwić, gdy dziecko zakaszle, jednak będziemy świadomi tego, że kaszel w niewielkim natężeniu nie jest powodem do zamartwiania się.

Ciągły kaszel u dziecka często może być spowodowany czynnikami środowiskowymi, a najczęstszym z nich jest środowiskowy dym tytoniowy (ang. environmental tobacco smoke - ETS).² Może on być nie tylko przyczyną kaszlu, ale również może zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia infekcji układu oddechowego oraz nasilenia infekcji już występujących.³ Co do zasady dziecko, u którego występuje przewlekły kaszel nie powinno być narażane na bierne wdychanie dymu tytoniowego.

Kaszel podczas przeziębienia

U wielu dzieci może występować „kaszel nieswoisty” - kaszel suchy, ale nieutrudniający dziecku oddychania.³ Ten rodzaj kaszlu może mieć wiele przyczyn, jednak żadnej z nich nie uważa się za poważną, a kaszel nieswoisty najpewniej oznacza, że Twoje dziecko wraca do zdrowia po infekcji, a nie że infekcja się rozwija.³

Jeśli chodzi o kaszel od kataru u dziecka tzw. kaszel „swoisty” - ma on związek z określonym, możliwym do wyleczenia schorzeniem - ostre infekcje układu oddechowego to najczęstsze przyczyny kaszlu w wieku dziecięcym.³ Dzieci mogą przechodzić do sześciu - ośmiu infekcji tego typu w ciągu roku, a większość z nich, jak na przykład przeziębienie, zapalenie zatok przynosowych lub zapalenie gardła, mają względnie łagodny przebieg.^3,4 Większość niegroźnych ostrych infekcji układu oddechowego (ang. Acute respiratory infections, ARIs) to choroby wirusowe, a ich leczenie polega głównie na odpoczynku i przyjmowaniu płynów, dzięki czemu w ciągu dwóch, trzech tygodni, chory dochodzi do siebie w naturalny sposób.^5,6

Infekcje wirusowe mogą czasami sprawić, że dziecko staje się bardziej narażone na infekcje bakteryjne.⁷ Wraz z rozwojem infekcji wirusowej bakterie coraz łatwiej zakażają powierzchnie pokryte śluzem, wnikając i rozwijając się w tkankach.⁸ Osłabia to mechanizmy obronne organizmu, powodując uszkodzenia i prowadząc do choroby.⁸

Powód do niepokoju?

W niektórych przypadkach infekcje mogą się zaostrzyć, trwać dłużej niż trzy tygodnie lub powodować występowanie poważniejszych objawów. Należy dopytać o leczenie dziecka, jeśli występuje u niego podwyższone ryzyko rozwoju przewlekłej choroby płuc lub jeśli zauważysz którekolwiek z objawów wymienionych poniżej:⁵

• Spadek masy ciała
• Nocne poty
• Krwioplucie
• Nasilenie kaszlu z czasem
• Wysoką gorączkę
• Przyspieszony oddech
• Trzaski w klatce piersiowej
• Kaszel pojawiający się nagle lub po zachłyśnięciu

Refluks

Wymioty pojawiające się w wyniku kaszlu mogą także wskazywać na chorobę refluksową przełyku, stanu dróg oddechowych i przewodu pokarmowego, który dotyka co piąte dziecko.⁹

Choroba refluksowa przełyku i jej pokrewna forma, refluks gardłowo-krtaniowy są powiązane z takimi schorzeniami jak: astma, zapalenie błony śluzowej nosa i zwężenie gardła.

Krztusiec

Pośród poważnych infekcji obserwowanych u dzieci, występuje kilka, pod kątem których powinniśmy uważnie obserwować dziecko.⁵ Pierwszą z nich jest koklusz lub „krztusiec”, dla którego charakterystyczny jest „świszczący” odgłos, spowodowany gwałtownym nabraniem powietrza do płuc po ataku kaszlu. U młodszych dzieci mogą wystąpić wymioty, zwłaszcza po szczególnie silnym ataku kaszlu.⁵

Gdy choroba zostanie wykryta wcześnie (w pierwszym lub drugim tygodniu), leczenie antybiotykami może okazać się skuteczne, więc jeśli podejrzewasz, że taka jest przyczyna kaszlu Twojego dziecka, skonsultuj się z lekarzem najszybciej, jak to jest możliwe.¹⁰

Krup

Kolejnym schorzeniem jest krup, choroba wirusowa, która dotyka do 15% dzieci.⁴ W tym przypadku w drogach oddechowych rozwija się stan zapalny i obrzęk, prowadzące do suchego kaszlu przypominającego szczekanie oraz świstu krtaniowego - gwiżdżącego dźwięku pojawiającego się przy wdechu i wydechu.^4,5 Większość dzieci chorych na krup ma niewielkie problemy z oddychaniem, jednak istnieje możliwość, że ulegną one nagłemu nasileniu, więc warto powiadomić swojego lekarza.⁴

Zapalenie płuc

W końcu zapalenie płuc, które charakteryzuje się przyspieszonym oddechem wraz z możliwymi trudnościami w oddychaniu oraz gorączką.⁵Jako że zapalenie płuc, ogólnie, może być spowodowane przez wirusy lub bakterie, podejrzane przypadki są zazwyczaj leczone przy pomocy antybiotyków. Należy więc umówić się na wizytę lekarską, żeby upewnić się, czy takie postępowanie jest konieczne.¹¹

Długotrwały kaszel u dziecka bez gorączki niewiadomego pochodzenia może być stresujący zarówno dla Ciebie, jak i dla Twojego dziecka, jednak odrobina czasu, uważna obserwacja oraz odpowiednie wsparcie w razie potrzeby może pomóc mu w powrocie do zdrowia.

Bibliografia

1. Morice AH. Epidemiology of cough. In: Chung KF et al. Cough: Causes, Mechanisms and Therapy. 2003; Chapter 2: 11–16.
2. Chung KF. The clinical and pathophysiological challenge of cough. In: Chung KF et al. Cough: Causes, Mechanisms and Therapy. 2003; Chapter 1: 3-10.
3. Chang A. Causes, assessment and measurement of cough in children. In: Chung KF et al. Cough: Causes, Mechanisms and Therapy. 2003; Chapter 7: 57–73.
4. Innes Asher M and Grant CC. Infections of the Upper Respiratory Tract. In: Max Taussig L and Landau L I. Pediatric Respiratory Medicine. 2012; Chapter 32: 453–480.
5. Kantar A et al. Cough. In Eber E and Midulla F. ERS Handbook of Paediatric Respiratory Medicine. 2013; 44-49.
6. NHS choices. What can cause a cough? Available at: https://www.nhs.uk/conditions/cough/ 
7. Peltola VT and McMullers JA. Respiratory viruses predisposing to bacterial infections: role of neuraminidase. Pediatr Infect Dis J. 2004; 23: S87-97.
8. Smith H and Sweet C. Cooperation between Viral and Bacterial Pathogens in Causing Human Respiratory Disease. In: Brogden KA and Guthmiller JM. Polymicrobial Diseases. 2002; Chapter 11; 201-212.
9. Venkatesan NN et al. Laryngopharyngeal Reflux Disease in Children. Pediatr Clin North Am. 2013 60: 865–878.
10. Alsubaie H et al.Clinical practice guidelines: Approach to cough in children: The official statement endorsed by the Saudi Pediatric Pulmonology Association (SPPA). Int J Ped Adol Med 2015; 2: 38–43.
11. Domachowske JB. Pneumonia. In Perkin RM et al. Pediatric Hospital Medicine: Textbook of Inpatient Management. 2008; Chapter 77; 433-436.